Beheer Natura 2000 Meerven

Het Meerven, gelegen binnen het Natura 2000-gebied Leenderbos, Groote Heide & De Plateaux, is een 169 hectare groot heide- en vennengebied van internationale waarde. Bureau voor Natuur werkt al ruim 20 jaar, in opdracht van de gemeente Heeze-Leende, aan het natuurherstel van deze kwetsbare kern.

De heide was verbost, vergrast en versnipperd. Om het systeem te herstellen zijn verboste delen open gemaakt, is een heidecorridor aangelegd, zijn er delen geplagd, gechopperd en bekalkt. Sinds 2017 wordt heide begraast met een geschepperde kudde waardoor de vergrassing verder wordt tegengegaan en de heide steeds gevarieerder wordt.

De uitdaging

Het Meerven staat onder grote druk door structureel te hoge stikstofdepositie. Habitattypen zoals H4030 (Droge heiden), H4010A (Vochtige heiden), H2310 (Stuifzandheiden) en H3130 (Zwakgebufferde vennen) overschrijden ruimschoots hun kritische depositiewaarden. Verzuring, vergrassing door pijpenstrootje en bochtige smele, uitspoeling van mineralen en verlies aan heidestructuur bedreigen de biodiversiteit. Er zijn daarom (herstel)maatregelen noodzakelijk om de beschermde habitattypen in stand te houden.

Onze aanpak

Bureau voor Natuur verzorgt het dagelijkse beheer van de bossen en natuurterreinen van de gemeente Heeze-Leende. Het Natura 2000 gebied ‘Meerven’ vergt extra aandacht. Voor het Natura 2000-gebied stelt Bureau voor Natuur projectplannen op om de habitattypen in stand te houden en de kwaliteit te verbeteren. Hiermee werken we aan het behalen van de Natura 2000 doelstellingen. Het uitvoeren van de projectplannen wordt mogelijk gemaakt door subsidie vanuit de provincie Noord-Brabant.

We bedenken niet alleen wat er moet gebeuren, we voeren de maatregelen ook grotendeels zelf uit. Hierdoor hebben we niet alleen theoretische ideeën maar weten we ook goed wat praktisch mogelijk is. Ook zorgt dit ervoor dat goed kunnen volgen of de maatregelen het gewenste effect hebben en dat we een sterke binding hebben met het gebied.

Belangrijke maatregelen zijn:

• Begrazing: Integrale geschepperde begrazing met circa 35.000 graasdagen per jaar. Bureau voor Natuur stelt een begrazingsplan op en begeleid de begrazing in het veld zodat de begrazing effectief bijdraagt aan het verhogen van de kwaliteit van de heide.
• Verwijderen houtachtige opslag: Jaarlijks wordt opslag van grove den en berk verwijderd met de bosmaaier om te voorkomen dat de heide verbost
• Plaggen, chopperen en maaien: Grote delen van de heide waren sterk vergrast en hier was een dikke strooisellaag ontstaan waar veel stikstof in lag opgeslagen. Om stikstof af te voeren en herstel van de heide mogelijk te maken is de strooisellaag afgevoerd door te plaggen en te chopperen. De ergste ophoping van stikstof is opgelost waardoor grootschalig ingrijpen minder nodig is. Wel worden de sterkst vergraste delen gemaaid om de schapen een handje te helpen.
• Bekalken: Verzuring van de bodem en het uitspoelen van mineralen wat de verzuring veroorzaakt vormt een grote bedreiging voor de heide. Het gevolg is dat de bodem toxisch wordt voor kenmerkende soorten en alleen struikheide en pijpenstrootje overblijven. Grote delen van de heide zijn daarom bekalkt waardoor de pH is verhoogt en er steeds meer bloeiende kruiden zijn te vinden op de heide.
• Akkerbeheer: Ter compensatie van mineralengebrek in de verzuurde heide hebben we een extensieve akker aangelegd op een voormalige wildakker. De boekweit vormt een aanvullende voedselbron en voorkomt een nutriëntengebrek bij insecten.
• Monitoring: Om de ontwikkeling te volgen is monitoring essentieel. Er worden daarom onder ander vegetatiekarteringen en libelleninventarisaties uitgevoerd. Ook de staat van de bodem wordt gevolgd door de bodemchemische eigenschappen te meten.

Resultaten

Dankzij deze integrale aanpak zijn belangrijke herstelstappen gezet:

• Vergrassing en verbossing wordt effectief teruggedrongen.
• Verzuring van de bodem en uitspoeling van mineralen wordt beperkt.
• Structuurvariatie in de heide wordt versterkt.
• De natuurlijke dynamiek en biodiversiteit nemen toe.
• Inzicht in bodemkwaliteit en vegetatieontwikkeling verbetert door gerichte monitoring.

Vooruitblik

De komende jaren blijven wij ons actief inzetten in het verhogen van de ecologische kwaliteit van het Meerven. De focus ligt bij het vergroten van de variatie, verhogen van de biodiversiteit en tegengaan van de verzuring.